Metoda objawowo-termiczna podwójnego sprawdzenia (tzw. Metoda Angielska) to jedna z metod rozpoznawania płodności (MRP), opracowana w Natural Family Planning Centre w Birmingham Maternity Hospital w latach 70 dwudziestego wieku. Dedykowana jest dla wszystkich, którzy chcą na podstawie obserwacji wskaźników płodności umieć wyznaczyć okresy płodności w cyklu miesiączkowym.
Stosowanie metody rozpoznawania płodności polega na obserwacji objawów (wskaźników) płodności podczas cyklu miesiączkowego kobiety. W cyklu możemy wyróżnić fazy wyraźnie różniące się charakterystyką hormonalną, co jest następstwem dojrzewania pęcherzyka, owulacją i powstałym ciałkiem żółtym.
Cyklem miesiączkowym – nazywamy zmiany w organizmie kobiety, zachodzące w ustalonym rytmie biologicznym pod wpływem współdziałania układu neuro-hormonalnego. Długość cyklu liczy się od pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego do ostatniego dnia przed następną miesiączką.
Obserwowane objawy płodności możemy podzielić na dwie grupy:
1) Główne objawy płodności – objawy występujące u wszystkich zdrowych kobiet, w każdym cyklu owulacyjnym.
2) Dodatkowe objawy płodności – występujące u niektórych kobiet, w okresie okołoowulacyjnym właściwe dla nich objawy. Stanowią uzupełnienie obserwacji.
Główne objawy płodności służące do wyznaczania początku i końca faz płodności:
1) zmiany śluzu szyjkowego dotyczące jego konsystencji, wyglądu i odczucia (przedsionek pochwy),
2) zmiany PTC, która w cyklu przebiega dwufazowo,
3) zmiany szyjki macicy: położenia i konsystencji oraz rozwarcia ujścia zewnętrznego.
Zmiany śluzu szyjkowego
Śluz szyjkowy wytwarzany jest przez szyjkę macicy. Reaguje ona na zmienne poziomy estrogenów i progesteronu, wytwarzając w czasie cyklu miesiączkowego śluz szyjkowy różnej jakości i w różnych ilościach. Wydzielina ta jest hydrożelem o 90-procentowej zawartości wody. Pozostałe składniki to różnego rodzaju elektrolity, aminokwasy, cukry proste, rozpuszczalne białka, peptydy, lipidy, enzymy oraz mucyna. W czasie wzrostu poziomu estrogenów w organizmie udział wody wzrasta do 96-98%. Gdy poziom tego hormonu wzrasta w cyklu cechy śluzu zmieniają się, od objawów śluzu typu mniej płodnego do cech śluzu wysoce płodnego.
Szczyt objawu śluzu (S) – ostatni dzień w którym śluz ma jakąkolwiek cechę śluzu wysoce płodnego, choćby tylko jedną. Jest to prawdopodobny dzień owulacji choć wg badań owulacja może wystąpić dwa dni wcześniej albo później.
Śluz mniej płodny ma następujące cechy: mętny, lepki, kleisty, gęsty, nierozciągliwy, rwący, biały lub żółtawy. Objawy związane z odczuciami dla tego śluzu to: wilgotno lub sucho.
Śluz płodny natomiast wygląda jak surowe białko jaja. Jest przejrzysty, rozciągliwy, płynny, czasem podbarwiony krwią. Towarzyszą mu odczucia mokrości, śliskości i naoliwienia.
Śluz szyjkowy pojawia się na skutek działania estrogenów. Gdy poziom tego hormonu wzrasta w cyklu, cechy śluzu zmieniają się od objawów śluzu typu mniej płodnego do cech śluzu wysoce płodnego.
Odczucie śluzu bada się w ciągu całego dnia. Kobieta zwraca uwagę na to, co odczuwa w okolicach sromu. Natomiast przy każdorazowym korzystaniu z toalety dokonuje się oceny wyglądu śluzu. W tym celu dotyka się papierem toaletowym (najlepiej białym) wejścia do pochwy. Na papierze widoczny jest śluz, możemy więc ocenić jego kolor, przezroczystość, rozciągliwość i konsystencję.
Wieczorem zapisujemy obserwacje na karcie, notując cechy najbardziej płodne.
Zmiany podstawowej temperatury ciała (PTC)
Zmiany PTC to wynik zmian progesteronu we krwi. W fazie przedowulacyjnej, kiedy poziom progesteronu jest niski, PTC utrzymuje się na niższym poziomie. Stężenie progesteronu zaczyna zwiększać się kilkanaście godzin przed jajeczkowaniem i może jeszcze przed owulacją doprowadzić do pierwszego wzrostu PTC.
PTC – jest to spoczynkowa temperatura ciała, mierzona w jamach ciała wyścielonych błoną śluzową. PTC należy badać po śnie nocnym lub minimum 3 godzinach spoczynku, zaraz po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka, najlepiej o stałej porze. Przy pomiarze pod językiem należy zwrócić uwagę, aby za każdym razem termometr umieszczać w tym samym miejscu jamy ustnej i na tę samą głębokość. Odchylenia od stałej godziny pomiaru nie przekraczające 1 godziny nie mają znaczenia. Przyjęto, że między 4.00 a 11.00 PTC rośnie z każdą godziną o 0,1 C.
W przebiegu krzywej termicznej obserwujemy fazę temperatur niższych i fazę temperatur wyższych. Przebiega ona na niskim poziomie w fazie przedowulacyjnej i częściowo okołoowulacyjnej (do owulacji), podwyższa się o kilka dziesiątych stopnia jeszcze w fazie okołoowulacyjnej, utrzymując się przez cały czas fazy poowulacyjnej. Pomiarów uznanych za zakłócone nie uwzględnia się w interpretacji krzywej.
W praktyce do oddzielenia faz rysuje się nad ostatnimi 6 niższymi niezakłóconymi temperaturami poprzedzającymi skok tzw. linię pokrywającą. Prowadzi się ją pół kratki (0,025 stopnia) powyżej najwyższego punktu z 6 niezakłóconych pomiarów temperatur poprzedzających skok. W interpretacji PTC stwierdza się jej wzrost (skok) jeśli nad linią pokrywającą znajdują się trzy kolejne niezakłócone pomiary temperatury, przy czym trzecia z nich powinna być wyższa od najwyższej z sześciu poprzedzających skok o co najmniej 0,2 stopnia. Jeśli nie jest to spełnione to uwzględniamy czwarty pomiar temperatury – wystarczy że jest powyżej linii pokrywającej.
Cykl o dwufazowym przebiegu temperatur uznawany jest za cykl owulacyjny, a o jednofazowym przebiegu temperatur za bezowulacyjny.
Jeżeli w okresie płodnym miało miejsce współżycie i PTC utrzymuje się na wyższym poziomie przez 16 dni można przypuszczać, że doszło do poczęcia, a 20 dzień wyższych temperatur potwierdza poczęcie.
Jeśli temperatura danego dnia odbiega od temperatur z poprzednich dni i rozpoznajemy czynnik, który mógłby spowodować, że jest ona zakłócona, notując taką temperaturę na karcie, zaznaczamy ją kółeczkiem, a w rubryce zakłócenia wpisujemy literkę „Z”. Niezależnie od pomiaru, zawsze kiedy dzieje się w naszym życiu coś, co mogłoby wpłynąć na funkcjonowanie naszego organizmu, zapisujemy to na karcie.
Zmiany szyjki macicy
Obserwacja szyjki macicy przeprowadzana jest raz dziennie, o tej samej porze. Chodzi o regularność i wypracowanie sobie odpowiedniego nawyku. Badania przeprowadzane są przez dotknięcie palcami (badanie palpacyjne) szyjki macicy i ocenę zmian w jej położeniu, konsystencji i stopniu rozwarcia. Kobieta może postawić nogę na podwyższeniu np. na sedesie lub wannie, ukucnąć lub zbadać szyjkę siedząc na sedesie. Wynik badania zapisujemy przy pomocy kółek, które obrazuję wielkość, wysokość i ewentualne rozwartość szyjki macicy.
Cechy płodności wg objawu szyjki macicy to „wysoko, miękka i otwarta”, a niepłodności – „nisko, twarda i zamknięta”. Szyjkę można badać w różnych pozycjach, ale przez cały cykl, zawsze w tej samej.
Szczyt objawy szyjki – to ostatni dzień, gdy znajduje się ona najwyżej, jest najbardziej rozwarta i miękka.
Szyjka macicy wytwarza śluz szyjkowy. W ciągu jednego cyklu menstruacyjnego szyjka wytwarza śluz o zróżnicowanym wyglądzie i konsystencji. Takie zmiany spowodowane są przemianami hormonalnymi u kobiety.
Zasadniczo można podzielić okres pracy szyjki macicy na czas płodny i niepłodny
Przykładowa karta samoobserwacji:
Informacje zawarte na stronie nie są wystarczające, by skutecznie samodzielnie stosować metodę. Zalecane jest nauczenie się metody pod kierunkiem wykwalifikowanego nauczyciela naturalnego planowania rodziny.